چرا بازی درمانی برای بزرگسالان مناسب نیست؟ آمار جالب

بازی درمانی روشی است که از بازی به عنوان وسیله‌ای برای بیان احساسات، بازنمایی تجربیات و پردازش مشکلات در کودکان استفاده می‌کند.

کودکان به واسطه زبان نمادین و بازی‌هایشان می‌توانند به راحتی دنیای درونی خود را بیان کنند؛ بنابراین این روش برای آن‌ها بسیار مؤثر است. اما در مورد بزرگسالان، چندین عامل باعث می‌شود که این روش به همان اندازه کاربردی نباشد.

اول از همه، بزرگسالان از نظر شناختی و احساسی به مرحله‌ای رسیده‌اند که توانایی بیان دقیق و تحلیلی احساسات خود را از طریق گفتار و تحلیل منطقی دارند. در نتیجه، استفاده از بازی – که در جوهره خود زبان کودکانه و نمادین است – ممکن است برای آن‌ها کمتر قابل درک و حتی گاهاً تحقیرآمیز تلقی شود.

بسیاری از بزرگسالان ممکن است احساس کنند که استفاده از این روش باعث می‌شود به دوران کودکی خود بازگردند و این امر می‌تواند باعث ایجاد احساس ناراحتی یا عدم پذیرش در محیط درمانی شود.

از سوی دیگر، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که اکثر مطالعات بازی درمانی بر روی کودکان انجام شده‌اند. به عنوان مثال، در بررسی‌های انجام شده در این حوزه، بیش از ۹۰ درصد مطالعات به بررسی اثربخشی این روش در میان کودکان پرداخته‌اند و تنها حدود ۱۰ درصد به کاربرد آن در بزرگسالان اختصاص یافته است.

همچنین برخی آمارها حاکی از آن است که رضایت‌مندی از روش‌های گفتاری و تحلیلی در میان بزرگسالان به مراتب بالاتر از استفاده از بازی درمانی گزارش شده است؛ در برخی پژوهش‌ها، میزان بهبود و رضایت از درمان‌های سنتی گفتاری حدود ۶۰ درصد بوده در حالی که در گروه‌های استفاده‌کننده از بازی درمانی کمتر از ۳۰ درصد مشاهده شده است.

به طور خلاصه، بازی درمانی با ویژگی‌های خاص خود برای کودکان که زبان اصلی آن بازی و نمادپردازی است، بسیار کارآمد است؛ ولی برای بزرگسالان که نیاز به روش‌هایی دارند که بیشتر بر تحلیل گفتاری، تفکر انتقادی و ارتباط مستقیم تمرکز دارند، این روش ممکن است کمتر مؤثر باشد.

البته باید ذکر کرد که امروزه شاخه‌هایی مانند تئاتر درمانی یا هنر درمانی وجود دارند که از عناصری شبیه به بازی استفاده می‌کنند و برای برخی بزرگسالان کاربردی‌تر و متناسب‌تر به نظر می‌رسند.

آمارهای جالب:

• بیش از ۹۰ درصد مطالعات موجود در حوزه بازی درمانی به کودکان اختصاص یافته است.
• تنها حدود ۱۰ درصد از پژوهش‌های منتشر شده به بررسی استفاده از بازی درمانی در میان بزرگسالان پرداخته‌اند.
• رضایت‌مندی و اثربخشی درمان‌های گفتاری در بزرگسالان به طور میانگین دو برابر آنچه در گروه‌های استفاده از بازی درمانی گزارش شده است.

این آمارها نشان می‌دهند که روش‌های درمانی باید بر اساس ویژگی‌های سنی و نیازهای شناختی افراد انتخاب شوند و روش‌هایی که برای کودکان مناسب است، همیشه برای بزرگسالان کاربرد یکسانی نخواهد داشت.

بازی درمانی به عنوان یک روش درمانی، بر این باور است که بازی زبان اصلی کودکان است و از طریق آن می‌توان به جنبه‌های عمیق روانی و احساسی آنان دست یافت. در کودکان، بازی نه تنها وسیله‌ای برای تفریح و سرگرمی است بلکه راهی برای بیان اندوه، اضطراب و نیز احساسات مثبت می‌باشد.

از این رو، روانشناسان و مشاوران با بهره‌گیری از بازی درمانی سعی می‌کنند فضای امن و حمایتی‌ای ایجاد کنند تا کودک بتواند به‌طور طبیعی تجربیات درونی خود را پردازش کند. در میان مدل‌های مختلف بازی درمانی، دو رویکرد مهم وجود دارد که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند.

بازی درمانی کودک محور

بازی درمانی کودک محور، که گاهی به عنوان بازی درمانی غیرمستقیم یا بدون رهبری مستقیم نیز شناخته می‌شود، بر محوریت کودک و آزادی انتخاب او در روند بازی تأکید دارد. این رویکرد نخستین بار توسط ویرجینیا اکسلاین (Virginia Axline) مطرح شد و بر این اصل استوار است که کودک به عنوان یک موجود خلاق و دارای توانایی‌های درونی، بهترین فرد برای هدایت فرآیند درمان خود می‌باشد.

در این مدل درمانی، محیطی گرم، امن و بدون قضاوت برای کودک فراهم می‌شود؛ جایی که او می‌تواند بدون دخالت مستقیم درمانگر، بازی کند و به بیان احساسات و افکار خود بپردازد.

درمانگر در این روش نقش یک همراه مطمئن و تسهیلگر را ایفا می‌کند که تنها در صورت نیاز به کودک راهنمایی می‌دهد و به جای تعیین جهت بازی، اجازه می‌دهد کودک خود موضوعات بازی را انتخاب کند.

هدف از این رویکرد، فراهم آوردن فضایی است که کودک بتواند از طریق بازی به خودشناسی دست یابد، اعتماد به نفس خود را تقویت کند و در نهایت با حل تعارضات درونی و بیرونی، به بهبود روانی دست یابد.